UASHINGTON (AP) — SHBA-të dhe Ukraina nënshkruan të mërkurën një marrëveshje që do t’i japë Uashingtonit akses në mineralet dhe burimet natyrore të Ukrainës, duke finalizuar një marrëveshje që po përgatitej prej disa javësh për të kompensuar SHBA-në për ndihmën e saj në sprapsjen e pushtimit të Rusisë.

Të dyja palët ofruan vetëm detaje të thjeshta rreth strukturës së marrëveshjes, të cilën e quajtën Fondi i Riinvestimit Shtetet e Bashkuara-Ukrainë. Por pritet që ai t’i japë SHBA-së akses në mineralet e çmuara të tokës së rrallë të Ukrainës , ndërsa i jep Kievit një masë sigurie për mbështetjen e vazhdueshme amerikane në luftën e saj të ashpër me Rusinë.

“Kjo marrëveshje i sinjalizon qartë Rusisë se administrata Trump është e përkushtuar ndaj një procesi paqeje të përqendruar në një Ukrainë të lirë, sovrane dhe të begatë në planin afatgjatë”, tha Sekretari i Thesarit Scott Bessent në një deklaratë. “Presidenti Trump e parashikoi këtë partneritet midis popullit amerikan dhe popullit ukrainas për të treguar angazhimin e të dyja palëve për paqe dhe prosperitet të qëndrueshëm në Ukrainë.”

Njoftimi vjen në një moment kritik në luftën trevjeçare, ndërsa Trump është bërë gjithnjë e më i frustruar me të dyja palët. Nënshkrimi vjen dy muaj pasi një marrëveshje e ndryshme, por e ngjashme, pothuajse u nënshkrua përpara se të dështonte në një takim të tensionuar në Zyrën Ovale ku morën pjesë Presidenti Donald Trump, Zëvendëspresidenti JD Vance dhe Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy.Trump e ka kritikuar prej kohësh Zelenskyy-n, duke thënë se ai “nuk kishte kartat” për të fituar luftën dhe duke e fajësuar atë për zgjatjen e vrasjeve duke mos hequr dorë nga Krimea, por ditët e fundit ka qortuar edhe Presidentin rus Vladimir Putin , duke thënë se ai po i ndërlikonte negociatat me “kohë shumë të keqe” në nisjen e sulmeve vdekjeprurëse ndaj Kievit.

Ukraina e vlerëson nënshkrimin si një ‘marrëveshje ndërkombëtare të barabartë dhe të mirë’

Për Ukrainën, marrëveshja shihet si çelësi për të siguruar aksesin e saj në ndihmën ushtarake amerikane në të ardhmen.“Vërtet, kjo është një marrëveshje strategjike për krijimin e një fondi partner për investime”, tha kryeministri Denys Shmyhal. “Kjo është vërtet një marrëveshje ndërkombëtare e barabartë dhe e mirë për investime të përbashkëta në zhvillimin dhe restaurimin e Ukrainës midis qeverive të Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës.”

Ministrja e ekonomisë e Ukrainës, Yulia Svyrydenko, fluturoi për në Uashington të mërkurën për të ndihmuar në finalizimin e marrëveshjes.

“Së bashku me Shtetet e Bashkuara, ne po krijojmë Fondin që do të tërheqë investime globale në vendin tonë”, tha ajo në një postim në X pas nënshkrimit.

Shtëpia e Bardhë kishte ngritur dyshime se marrëveshja ishte gati

Më herët të mërkurën, Bessent tha gjatë një takimi të kabinetit në Shtëpinë e Bardhë — disa orë pasi zyrtarët ukrainas treguan se një marrëveshje ishte pothuajse finalizuar — se kishte ende punë për të bërë.

“Ukrainasit vendosën mbrëmë të bënin disa ndryshime të minutës së fundit”, tha Bessent kur u pyet në lidhje me raportet se Ukraina ishte gati të binte dakord me paktin. “Jemi të sigurt se ata do ta rishqyrtojnë këtë. Dhe ne jemi gati ta nënshkruajmë këtë pasdite nëse po.”

Ai nuk dha hollësira në lidhje me ndryshimet e fundit që tha se bëri Ukraina.SHBA-të kanë kërkuar qasje në më shumë se 20 lëndë të para që konsiderohen strategjikisht kritike për interesat e tyre, duke përfshirë disa jo-minerale si nafta dhe gazi natyror. Midis tyre janë depozitat e titanit në Ukrainë , i cili përdoret për prodhimin e krahëve të avionëve dhe prodhime të tjera hapësinore, dhe uraniumit, i cili përdoret për energjinë bërthamore, pajisjet mjekësore dhe armët. Ukraina gjithashtu ka litium, grafit dhe mangan, të cilat përdoren në bateritë e automjeteve elektrike.

Pasi Kievi ndjeu se drafti fillestar i marrëveshjes nga SHBA-ja favorizonte në mënyrë disproporcionale interesat amerikane, ai prezantoi dispozita të reja që synonin adresimin e këtyre shqetësimeve.

Sipas Shmyhal, versioni më i fundit do të krijonte një partneritet të barabartë midis dy vendeve dhe do të zgjaste për 10 vjet. Kontributet financiare në një fond të përbashkët do të bëheshin në para të gatshme dhe vetëm ndihma e re ushtarake amerikane do të llogaritej në pjesën amerikane. Ndihma e dhënë para nënshkrimit të marrëveshjes nuk do të llogaritej. Ndryshe nga një draft i mëparshëm, marrëveshja nuk do të binte ndesh me rrugën e Ukrainës drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian – një dispozitë kyçe për Kievin.

Kabineti ukrainas miratoi marrëveshjen të mërkurën, duke i dhënë Svyrydenkos fuqi për ta nënshkruar atë në Uashington. Marrëveshja duhet ende të ratifikohet nga Parlamenti ukrainas përpara se të hyjë në fuqi.

/APRESS