BUKURESHT, Rumani (AP) — Nacionalisti i djathtë ekstrem George Simion siguroi një fitore vendimtare të dielën në raundin e parë të zgjedhjeve të përsëritura presidenciale të Rumanisë, sipas të dhënave pothuajse të plota zgjedhore. Zgjedhjet u zhvilluan muaj pasi një votim i anuluar e zhyti vendin anëtar të Bashkimit Evropian dhe NATO-s në krizën e tij më të keqe politike në dekada.

Simion, udhëheqësi 38-vjeçar i Aleancës për Unitetin e Rumunëve, ose AUR, i tejkaloi shumë të gjithë kandidatët e tjerë në sondazhe me 40.5% të votave, tregojnë të dhënat zyrtare zgjedhore, pasi u numëruan 99% të votave nga votimi i së dielës.

Shumë më poshtë, në vendin e dytë, ishte kryebashkiaku i Bukureshtit, Nicusor Dan, me 20.89%, dhe në vendin e tretë kandidati i përbashkët i koalicionit qeverisës, Crin Antonescu, me 20.34%. Ai e pranoi humbjen pas mesnatës, duke thënë se beson se është një “rezultat i pakthyeshëm”.

Njëmbëdhjetë kandidatë garuan për presidencën dhe një balotazh do të mbahet më 18 maj midis dy kandidatëve kryesorë. Deri në kohën e mbylljes së qendrave të votimit, rreth 9.57 milionë njerëz – ose 53.2% e votuesve të kualifikuar – kishin hedhur votën e tyre, sipas Byrosë Qendrore të Zgjedhjeve, me 973,000 vota të hedhura në qendrat e votimit të ngritura në vende të tjera.

U mbajt përsëritja e zgjedhjeve pas anulimit të votimit

Përsëritja e zgjedhjeve u mbajt pasi peizazhi politik i Rumanisë u trondit vitin e kaluar, kur një gjykatë e lartë anuloi zgjedhjet e mëparshme në të cilat kandidati i ekstremit të djathtë, Calin Georgescu, kryesoi raundin e parë, pas akuzave për shkelje zgjedhore dhe ndërhyrje ruse , të cilat Moska i ka mohuar.

Në një fjalim të pararegjistruar të transmetuar pas mbylljes së qendrave të votimit, Simion tha se pavarësisht shumë pengesave, rumunët “janë ngritur krye” dhe “po i afrohemi një rezultati të jashtëzakonshëm”.

«Jam këtu për të rivendosur rendin kushtetues», tha Simion, i cili doli i katërti në garën e vitit të kaluar dhe më vonë mbështeti Georgescu-n. «Dua demokraci, dua normalitet dhe kam një objektiv të vetëm: t’i kthej popullit rumun atë që iu mor dhe të vendos në qendër të vendimmarrjes njerëzit e zakonshëm, të ndershëm dhe dinjitozë».

Ashtu si në shumë vende të BE-së, ndjenjat antiestablishment janë të larta në Rumani, të nxitura nga inflacioni i lartë dhe kostoja e jetesës, një deficit i madh buxhetor dhe një ekonomi e ngadaltë. Vëzhguesit thonë se kjo gjendje e keqe ka forcuar mbështetjen për figurat nacionaliste dhe të ekstremit të djathtë si Georgescu, i cili është nën hetim dhe i është ndaluar pjesëmarrja në rizgjedhje.

Georgescu, i cili u shfaq së bashku me Simion në një qendër votimi të dielën në kryeqytetin Bukuresht, e quajti përsëritjen e votimit “një mashtrim të orkestruar nga ata që e kanë bërë mashtrimin politikën e vetme shtetërore”, por tha se ishte atje për të “pranuar fuqinë e demokracisë, fuqinë e votës që e frikëson sistemin, që e tmerron sistemin”.

Roli presidencial mbart një mandat pesëvjeçar dhe fuqi të rëndësishme vendimmarrëse në sigurinë kombëtare dhe politikën e jashtme.

Mosbesim i përhapur ndaj autoriteteve

Dan, një matematikan 55-vjeçar dhe ish-aktivist kundër korrupsionit, i cili themeloi partinë Bashkimi Shpëtoni Rumaninë (USR) në vitin 2016, kandidoi me një biletë pro-BE-së, partisë “Rumania e Ndershme”.

«Bëhet fjalë për besimin e rumunëve dhe partnerëve tanë në demokraci… dhe sipas mendimit tim, është një fillim i ri që të gjithë kemi përgjegjësi ta bëjmë siç duhet», tha Dan pasi u mbyllën qendrat e votimit.

Antonescu, 65 vjeç, një veteran i qendrës që bëri fushatë për ruajtjen e orientimit pro-perëndimor të Rumanisë, tha të dielën se votoi për “një Rumani të bashkuar, për një Rumani të fortë, për një Rumani dinjitoze”.

«Demokracia do të thotë një betejë, ndonjëherë e çuar në maksimum, por është një betejë idesh», tha ai pasi votimi u mbyll. «Le të mos harrojmë se jemi bashkëqytetarë, bij të të njëjtit vend dhe duhet të ecim përpara së bashku».

Victor Ponta, i cili ishte kryeministër nga viti 2012 deri në vitin 2015, gjithashtu nxiti një fushatë “Rumania e Para” në stilin e MAGA-s dhe u mburr se kishte lidhje të ngushta me administratën Trump, renditet në vendin e katërt me 14.3% të votave.

Elena Lasconi, e cila doli e dyta në raundin e parë të vitit të kaluar dhe mori pjesë në rizgjedhje, mori vetëm rreth 2.6% të votave. Ajo e pozicionoi veten si një kandidate e vendosur pro-perëndimore dhe anti-sistem, duke kundërshtuar atë që e përshkroi si një klasë politike të korruptuar.

Cristian Andrei, një konsulent politik me qendër në Bukuresht, tha se fitorja e qartë e Simion tregon një “riformësim” të plotë të spektrit politik dhe se nëse Dan arrin në balotazh, “ky do të jetë një sinjal i qartë se klasa politike dhe establishmenti politik kanë humbur”.

“Keni një lëvizje populiste ose pro-sovrane… dhe gjithashtu keni këtë segment liberal, urban dhe pro-perëndimor të Rumanisë që dëshiron ndryshim”, tha ai, duke shtuar se do të ishte një “refuzim i madh i partive politike klasike… dhe kjo do të thotë se i gjithë spektri politik do të riformësohet”.

Moment udhëkryqi për Rumaninë

Mosbesimi ndaj autoriteteve mbetet i përhapur, veçanërisht për ata që votuan për Georgescu-n, një elektorat i konsiderueshëm që Simion është përpjekur ta shfrytëzojë.

“Ndjenjat anti-establishment nuk janë si një lëvizje anarkike, por janë kundër njerëzve që e shkatërruan këtë vend”, tha Simion për Associated Press disa ditë para rizgjedhjes. “Ne nuk jemi më një shtet demokratik.”

Simion tha se partia e tij nacionaliste e djathtë ekstreme, Aleanca për Unitetin e Rumunëve, është “në një linjë të përkryer me lëvizjen MAGA”, duke përfituar nga një valë në rritje e populizmit në Evropë pas rikthimit politik të Presidentit të SHBA-së Donald Trump. AUR u bë e famshme në zgjedhjet parlamentare të vitit 2020, shpall se mbështet “familjen, kombin, besimin dhe lirinë” dhe që atëherë e ka dyfishuar mbështetjen e saj .

Rares Ghiorghies, 36 vjeç, i cili punon në sektorin e energjisë dhe votoi për Simion, thotë se shpreson që nëse ai siguron presidencën, Rumania mund të “kthehet te parimet themelore të demokracisë, të rifitojë besimin tonë”.

“Ajo që ndodhi në dhjetor 2024 është padyshim një kapitull i errët në historinë e këtij vendi dhe ne nuk mund ta pranojmë më”, tha ai. “Shpresoj që gjërat do të kthehen në normalitet.”

Ribërja e zgjedhjeve është një moment udhëkryq për Rumaninë, ndërsa ajo kërkon të rivendosë demokracinë e saj dhe të ruajë aleancat e saj gjeopolitike, të cilat janë tendosur që nga fiaskoja e anuluar e zgjedhjeve.

Vendimi për anulimin e zgjedhjeve dhe ndalimi i kandidaturës së Georgescu-t shkaktoi kritika nga zëvendëspresidenti i SHBA-së J.D. Vance, Elon Musk dhe Rusia, e cila mbështeti publikisht kandidaturën e tij në rizgjedhje.