VARSHAVË, Poloni (AP) — Konservatori Karol Nawrocki fitoi balotazhin e zgjedhjeve presidenciale të fundjavës në Poloni, sipas numërimit përfundimtar të votave të hënën. Nawrocki fitoi 50.89% të votave në një garë shumë të ngushtë kundër kryetarit liberal të Varshavës, Rafał Trzaskowski, i cili mori 49.11%.

Gara e kishte Poloninë në një situatë të vështirë që nga raundi i parë i votimit dy javë më parë, duke zbuluar përçarje të thella në vend përgjatë krahut lindor të NATO-s dhe Bashkimit Evropian.

Një sondazh i hershëm i publikuar të dielën në mbrëmje sugjeroi se Trzaskowski ishte drejt fitores përpara se sondazhet e përditësuara të fillonin ta përmbysnin pamjen disa orë më vonë.

Rezultati sugjeron që Polonia mund të pritet të ndjekë një rrugë më populiste dhe nacionaliste nën udhëheqjen e udhëheqësit të saj të ri, i cili u mbështet nga Presidenti i SHBA-së, Donald Trump.

Roli i një presidenti në Poloni

Pjesa më e madhe e pushtetit të përditshëm në sistemin politik polak i takon një kryeministri të zgjedhur nga parlamenti. Megjithatë, roli i presidentit nuk është thjesht ceremonial. Zyra ka fuqinë për të ndikuar në politikën e jashtme dhe për të vënë veton mbi legjislacionin.

Nawrocki do të pasojë Andrzej Dudën, një konservator, mandati i dytë dhe i fundit i të cilit përfundon më 6 gusht.

Sipas kushtetutës polake, presidenti shërben një mandat pesëvjeçar dhe mund të rizgjidhet vetëm një herë.

Një dhimbje koke për Tuskun

Kryeministri Donald Tusk erdhi në pushtet në fund të vitit 2023 me një qeveri koalicioni që përfshin një ndarje të gjerë ideologjike – aq të gjerë sa nuk ka qenë në gjendje të përmbushë disa nga premtimet elektorale të Tusk, të tilla si lehtësimi i ligjit kufizues për abortin ose miratimi i një ligji për partneritet civil për çiftet e të njëjtit seks.

Por fuqia e vetos së Dudës ka qenë një tjetër pengesë. Ajo e ka penguar Tuskun të përmbushë premtimet për të përmbysur ligjet që politizonin sistemin gjyqësor në një mënyrë që Bashkimi Evropian e shpalli jodemokratike.

Tani duket se Tusk nuk do të ketë asnjë mënyrë për t’i përmbushur ato premtime, të cilat u bëri si votuesve ashtu edhe BE-së.

Disa vëzhgues në Poloni kanë thënë se premtimet e pambajtura mund ta bëjnë më të vështirë për Tuskun të vazhdojë mandatin e tij deri në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të planifikuara për fundin e vitit 2027, veçanërisht nëse Partia Ligj dhe Drejtësi e lë në hije perspektivën e bashkëpunimit të ardhshëm me konservatorët në koalicionin e tij.

Një ish-boksier, historian dhe fillestar në politikë

Nawrocki, një boksier amator dhe historian 42-vjeçar, u zgjodh nga partia Ligj dhe Drejtësi si pjesë e përpjekjes së saj për një fillim të ri.

Partia qeverisi Poloninë nga viti 2015 deri në vitin 2023, kur humbi pushtetin ndaj një koalicioni qendror të udhëhequr nga Tusk. Disa vëzhgues politikë parashikuan se partia nuk do të rikthehej kurrë në pushtet dhe Nawrocki u zgjodh si një fytyrë e re që nuk do të digjej nga skandalet e tetë viteve të qeverisjes së partisë.

Strategjia funksionoi qartë.

Kohët e fundit, Nawrocki ka qenë kreu i Institutit të Kujtesës Kombëtare, i cili përqafon narrativat historike nacionaliste. Ai udhëhoqi përpjekjet për të rrëzuar monumentet e Ushtrisë së Kuqe Sovjetike në Poloni, dhe Rusia u përgjigj duke e futur atë në një listë të kërkuarish, sipas raportimeve të medias polake.

Mbështetësit e Nawrockit e përshkruajnë atë si mishërim të vlerave tradicionale dhe patriotike. Ata që kundërshtojnë trendet laike, përfshirë dukshmërinë LGBTQ+, e kanë përqafuar atë, duke e parë si një pasqyrim të vlerave me të cilat janë rritur.

Kandidatura e Nawrockit u errësua nga akuzat për lidhje të kaluara me figura kriminale dhe pjesëmarrja e tij në një përleshje të dhunshme në rrugë. Ai i mohon lidhjet kriminale, por nuk kërkoi falje për përleshjen në rrugë, duke thënë se kishte marrë pjesë në përleshje “fisnike” në jetën e tij. Zbulimet nuk duket se dëmtuan mbështetjen e tij midis votuesve të krahut të djathtë, shumë prej të cilëve i shohin akuzat si të motivuara politikisht.

Faktori Trump

Trump e bëri të qartë se donte Nawrocki-n si president të Polonisë.

Ai e mirëpriti Nawrocki-n në Shtëpinë e Bardhë një muaj më parë. Dhe javën e kaluar grupi konservator CPAC mbajti takimin e tij të parë në Poloni për t’i dhënë Nawrocki-t një shtysë. Kristi Noem, Sekretarja e Sigurisë Kombëtare të SHBA-së dhe një aleate e shquar e Trump, e vlerësoi fuqimisht Nawrocki-n dhe u bëri thirrje polakëve të votonin për të.

SHBA-të kanë rreth 10,000 trupa të stacionuara në Poloni dhe Noem sugjeroi që lidhjet ushtarake mund të thellohen me Nawrocki-n si president.

Një refren i zakonshëm nga mbështetësit e Nawrockit është se ai do të rivendosë “normalitetin”, siç besojnë ata se ka bërë Trump. Flamujt amerikanë shfaqeshin shpesh në tubimet e Nawrockit dhe mbështetësit e tij besonin se ai ofronte një shans më të mirë për lidhje të mira me administratën Trump.Nawrocki gjithashtu ka përsëritur disa nga gjuhët e Trumpit mbi Ukrainën. Ai premton të vazhdojë mbështetjen e Polonisë për Ukrainën, por ka qenë kritik ndaj Presidentit Volodymyr Zelenskyy, duke e akuzuar atë se po shfrytëzon aleatët. Ai ka akuzuar refugjatët ukrainas se po shfrytëzojnë bujarinë polake, 
duke u zotuar t’u japë përparësi polakëve për shërbime sociale, të tilla si kujdesi shëndetësor dhe shkollimi./apress