Në Shqipëri, korrupsioni nuk është më thjesht një problem administrativ; ai është kthyer në sistem qeverisjeje. Gjatë më shumë se një dekade në pushtet, Edi Rama ka ndërtuar një model ku pushteti politik, paratë publike dhe interesat private ndërthuren në një rrjet që prodhon pasuri për pakicën dhe varfëri për shumicën.

Shteti si pronë private

Nga koncesionet dhe partneritetet publike-private (PPP), te tenderat pa garë dhe aferat në ndërtim, energji e shëndetësi, modeli është i njëjtë: ligji përkulet përpara interesit klientelist. Institucionet që duhet të kontrollojnë pushtetin janë dobësuar ose kapur, ndërsa propaganda e zëvendëson llogaridhënien. Skandalet shumohen, por përgjegjësia mungon.

Premtimi i reformës dhe i integrimit europian është përdorur si mbulesë politike. Ndërkohë, qytetarët përballen me çmime të larta, shërbime të dobëta dhe emigrim masiv. Kjo është kostoja reale e korrupsionit: ikja e rinisë dhe shterimi i shpresës.

Kapja e institucioneve

Kur pushteti ekzekutiv shtrin ndikimin mbi drejtësinë, median dhe administratën, demokracia kthehet në fasadë. Hetimet selektive, vonesat e qëllimshme dhe heshtja institucionale kanë krijuar bindjen se ligji nuk është i barabartë për të gjithë. Korrupsioni i nivelit të lartë mbetet i paprekshëm, ndërsa qytetari i zakonshëm ndëshkohet.

Opozita e ngrirë

Por përgjegjësia nuk mbaron te qeveria. Opozita shqiptare ka dështuar të jetë alternativa e besueshme që vendi ka nevojë. E përçarë, e konsumuar nga konfliktet e brendshme dhe e paaftë për të ndërtuar një vizion të qartë, ajo ka zgjedhur shpesh retorikën boshe në vend të organizimit serioz.

Protestat pa strategji, bojkotet pa plan dhe mungesa e lidershipit kanë prodhuar apati qytetare. Në vend që të ndërtojë presion demokratik të vazhdueshëm, opozita ka lënë terren të lirë për konsolidimin e pushtetit të Ramës.

Kush e paguan çmimin?

Çmimin e kësaj simbioze të dëmshme mes korrupsionit në pushtet dhe dobësisë në opozitë e paguan qytetari: me taksa më të larta, me shërbime më të këqija, me mungesë shprese. Shqipëria humbet kohë, burime dhe njerëz.

Dalja nga kriza

Zgjidhja nuk vjen nga një figurë e vetme apo nga një fushatë propagandistike. Ajo kërkon:

Transparencë reale dhe ndëshkim të korrupsionit në çdo nivel Pavarësi funksionale të institucioneve Një opozitë të reformuar, me vizion, unitet dhe guxim Aktivizim qytetar të vazhdueshëm, jo episodik

Pa këto, Shqipëria rrezikon të mbetet peng i një sistemi që riciklon pushtetin dhe varfërinë. Koha për llogaridhënie nuk është nesër — është tani.